Uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej
Podstawy prawne
Zgodnie z art. 1212 § 2 k.p.c. wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed sądem polubownym podlegają uznaniu albo stwierdzeniu
wykonalności na zasadach określonych w art. 1212-1217 k.p.c. niezależnie od tego, czy pochodzą z terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, czy spoza jej granic. Kluczowe jest także uwzględnienie obowiązującego Rzeczpospolitą Polską prawa międzynarodowego, w tym przede wszystkim przepisów Konwencji nowojorskiej (Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych). Mają one zastosowanie w polskim porządku prawnym, gdy na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności podlegać ma zagraniczny wyrok sądu polubownego (arbitrażowego), pochodzący z obszaru prawnego państwa będącego stroną tej konwencji.
Przepisy Konwencji nowojorskiej nie znajdują natomiast zastosowania do uznania albo stwierdzenia wykonalności ugody zawartej przed
zagranicznym sądem arbitrażowym, chyba że przybrała ona formę wyroku.
Jakie orzeczenie podlega uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności?
Uznanie wyroku zagranicznego sądu arbitrażowego dotyczyć może jedynie takiego wyroku, który nie nadaje się do wykonania w drodze egzekucji. O tym, czy wyrok nadaje się do wykonania w drodze egzekucji rozstrzyga polski porządek prawny, na obszarze obowiązywania którego uznany wyrok wywołać ma skutki prawne. Uznanie może zatem dotyczyć wyroku uwzględniającego, bądź oddalającego powództwo o ustalenie albo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego. Uznaniu podlega także wyrok oddalający powództwo o świadczenie.
Wykonaniu natomiast w myśl przepisów Konwencji nowojorskiej odpowiada na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego stwierdzenie wykonalności, które wchodzi w rachubę w odniesieniu do wyroku uwzględniającego powództwo o świadczenie.
Legitymacja do złożenia wniosku
Legitymacja do zgłoszenia wniosku o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu polubownego albo ugody zawartej przed takim sądem przysługuje stronie zagranicznego postępowania polubownego oraz następcom prawnym strony. Legitymację bierną ma zaś podmiot, przeciwko któremu – zgodnie z prawem państwa pochodzenia wyroku – wnioskodawca może się powołać na ten wyrok w celu jego wykonania.
Wymogi formalne oraz niezbędne załączniki
Wniosek musi spełniać wymagania przewidziane dla pisma procesowego, zgodnie z art. 126, 1261 oraz 128 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.
Według art. IV ust. 1 Konwencji nowojorskiej wraz z wnioskiem należy przedłożyć należycie legalizowany oryginał orzeczenia lub należycie uwierzytelniony jego odpis oraz oryginał umowy o poddanie sporu arbitrażowi lub należycie uwierzytelniony jego odpis. Kwestia wyroku i wątpliwości z tym związanych została już szczegółowo opisana w poprzedniej wiadomości. Ponadto, zgodnie z art. IV ust. 1 Konwencji nowojorskiej do wniosku należy również załączyć przekład tych dokumentów na język polski, uwierzytelniony przez tłumacza urzędowego lub przysięgłego, bądź przez przedstawiciela dyplomatycznego lub konsularnego, chyba że zostały sporządzone w języku polskim.
Przedłożenie dokumentów wskazanych w art. IV Konwencji uznaje się za wymaganie formalne wniosku, chociaż stanowi ono także merytoryczną przesłankę uznania albo stwierdzenia wykonalności (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2004 r., sygn. akt: III CK 510/03).
Wniosek podlega opłacie sądowej określonej w art. 24 ust. 1 pkt 3) u.k.s.c., tj. 300,00 zł.
Przeszkody do uznania albo wykonania orzeczenia zagranicznego sądu arbitrażowego zostały w sposób wyczerpujący określone w art. V Konwencji. Z urzędu uwzględniane są przeszkody wskazane w art. V ust. 2 pkt a) i b) Konwencji, tj. niedopuszczalność rozstrzygania danego sporu w drodze arbitrażu według prawa państwa, gdzie orzeczenie ma być uznane albo wykonane oraz sprzeczność uznania albo wykonania orzeczenia z porządkiem publicznym tego państwa. Natomiast na zarzut strony, przeciwko której orzeczenie jest skierowane, sąd bada istnienie przeszkód przewidzianych w art. V ust. 1 pkt a)-e) Konwencji.
W uzasadnieniu wniosku nie trzeba jednak podawać okoliczności wskazujących na brak przeszkód z art. V ust. 1 a-e Konwencji, w szczególności nie trzeba przedstawiać dowodu, że orzeczenie jest dla stron wiążące, bowiem to przeciwnik ponosi ciężar dowodu faktu przeciwnego. W przypadkach mogących budzić wątpliwości warto natomiast wskazać na brak przeszkód, o których mowa w art. V ust. 2 pkt a) i b) Konwencji.
Jak już wspomniano powyżej, dołączenie do wniosku dokumentów, o których mowa w art. IV Konwencji nie jest tylko wymaganiem formalnym wniosku, ale także merytoryczną przesłanką jego uwzględnienia. Jeśli więc pomimo niedołączenia takich dokumentów wniosek zostanie błędnie skierowany do rozpoznania, nastąpi jego oddalenie, a nie zwrot.
Sądowe rozpoznanie wniosku
Według art. 1215 § 1 k.p.c. o uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności wyroku zagranicznego sądu arbitrażowego sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy. Rozpoznanie wniosku przez sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym może prowadzić do pozbawienia strony możności obrony jej praw, skutkującej nieważnością postępowania (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2013 r., sygn. akt: I CSK 186/12). Natomiast zażalenie na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności sąd drugiej instancji może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2009 r., sygn. akt: I CSK 538/08).
W przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności sąd pierwszej instancji orzeka w składzie trzech sędziów na podstawie art. 367 § 3 zd. pierwsze k.p.c. w zw. z art. 12131 § 2 k.p.c. (w poprzednim stanie prawnym – vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2008 r., sygn. akt: III CZP 112/07).
Kierując wniosek na rozprawę, przewodniczący zarządza doręczenie odpisu wniosku stronie przeciwnej, która w terminie dwóch tygodni od doręczenia odpisu wniosku może wnieść odpowiedź na wniosek na podstawie art. 12131 § 2 k.p.c. i zarzucić m.in. istnienie przeszkód do uznania albo stwierdzenia wykonalności. Wówczas w rachubę wchodzi zastosowanie art. 207 § 3 k.p.c.
Przygotowanie wniosku o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku krajowego oraz zagranicznego sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej
Nasza kancelaria zapewnia kompleksowe wsparcie prawne w zakresie prowadzenia spraw o uznanie i stwierdzenie wykonalności orzeczenia krajowego oraz zagranicznego sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej. Jeżeli potrzebują Państwo doradztwa prawnego w tymże zakresie – pozostajemy do Państwa pełnej dyspozycji.
